Spoorzone

De westgrens van de middeleeuwse stad

Souvenir

Het komt niet vaak voor dat we een geheel gedecoreerde pijp vinden en zeker niet een zogenaamde oranjepijp. De eerste in een reeks van meer dan 5500 pijpen die de pijpelogen binnen de OWD de afgelopen 14 jaar gedetermineerd hebben. Voor Delft als ‘Oranjestad' des te leuker.

Niet alleen nu vinden souvenirs waarop één of meer leden van het koninklijk huis afgebeeld staan gretig aftrek bij verzamelaars, ook vroeger was dat al het geval. Vooral stadhouders en vorsten komen veel voor op pijpen waarvan de eersten dateren van rond 1650 met als doel de verkoop een extra stimulans te geven.

Belangrijke gebeurtenissen uit onze vaderlandse geschiedenis werden afgebeeld zoals geboorten van prinsen of prinsessen, huwelijken, regeerwisselingen of bij het sluiten van een vrede zoals die van Aken en Utrecht.

 

 

Oranjepijp uit de Spoorzone

Ook in het Spoorzone gebied worden veel pijpen teruggevonden. Deze worden door de OWD gedetermineerd op herkomst en datering. Op één van die pijpen zien we de stadhouderlijke familie. De oranjeboom staat centraal wanneer men vanaf de steel richting ketel kijkt. Op de rechterzijde prins Willem IV die in zijn rechterhand een commandostaf vasthoudt. Voor hem staat prinses Carolina. Op de linkerzijde staat prinses Anna van Hannover met op haar schoot de latere prins Willem V. Ook het wapen van het Huis van Oranje-Nassau staat aan die zijde afgebeeld. Aan de bovenrand een lint met de tekst "HET VORSTELIJKE HUYS VAN ORANJE" en tussen steel en ketel staat "ORANIE BOVEN".

Dit onderwerp is door meerdere pijpmakers gebruikt voor het maken van een gelegenheidspijp zodat er ook verschillende versies bekend zijn. Het prinsje wordt, zoals bij deze vondst, met een zogenaamde valhoed afgebeeld. Dit betekent dat het een latere versie is; op eerdere exemplaren staat het prinsje blootshoofds. Tevens zien we een palmtak tussen moeder en kind die de vrede symboliseert.

De in Delft gevonden pijp heeft het hielmerk: Leeuw in de Hollandse Tuin en is gemaakt door Frans Verzijl uit Gouda. Het is geproduceerd in de periode 1750 - 1785. Omdat de in Delft gevonden pijp op een aantal punten onduidelijk is, is hier gekozen voor afbeeldingen van een identieke pijp uit het boek "De tabakspijp als oranjepropaganda" van Don Duco uit 1992.

De rijke geschiedenis van de tabaksindustrie in al haar facetten wordt in het Tabakshistorisch museum in Delft gepresenteerd. Het is normaal alleen op afspraak te bezichtigen, maar in verband met het museumweekend is het zaterdag 14 april vrij toegankelijk van 10:00 tot 16:00.